COVID-19’ a karşı günlük kullanım alanı ve araç gereçlerinin dezenfeksiyonu nasıl olmalı?

Sağlık kuruluşlarında, temizlik ve dezenfeksiyon uygulamaları aksatılmadan, rutine bağlı bir şekilde kontrol altında yapılmaktadır. Yeni koronavirüs hastalığı ile mücadele ettiğimiz bu 1 yıl içinde dezenfeksiyon ve antisepsi uygulamaları da günlük hayatımızın vazgeçilmezi olmuştur. Ev, iş yeri, spor salonları, devlet binaları, marketler, ulaşım araçları gibi alanların dezenfeksiyonu, COVID-19 virüs kontaminasyonu potansiyelinin düşürmek için önemlidir. Buralarda ise, kapı ve pencere kolları, tuvaletler, yiyecek hazırlama alanları, dokunmatik ekran yüzeyler, klavyeler gibi en sık dokunulan / temas edilen yüzeylerin dezenfeksiyonu öncelikli olmalıdır.

Peki dezenfeksiyon uygulamalarını doğru yapabiliyor muyuz?

Örneğin sokak, kaldırım veya pazarlar gibi geniş alanlı dış mekanlarda sprey – gaz uygulamaları önerilmemektedir. Çevredeki insanlarda göz, solunum veya deri iritasyonu yapabilme potansiyelinin yanında uygulama etkisiz de olacaktır. Havaya spreylenen çok minik dezenfektan taneciklerinin havada olası bir virüs partikülünü yakalama ihtimali çok düşüktür. Kaldırım gibi yerlerde ise yerdeki birikmiş kir tabakası bakteri ve virüsler için bir kalkan görevi görür, dezenfektanın mikroorganizmalara ulaşmasını engeller aynı zamanda bazı dezenfektanlar organik kirler ile karşılaştığında inaktif olurlar. Kir ve çöplerin yokluğunda dahi kimyasal spreylerin, patojenleri inaktif edecek temas süresini yakalayacak kadar yüzeyi tamamen kaplaması pek olası değildir.

Biraz daha kişisel alanlara gelecek olursak, sprey ile dezenfeksiyon iç mekanlarda/yüzeylerde de önerilmemektedir. Eğer bir dezenfeksiyon uygulaması yapılacaksa, dezenfektanla tamamen ıslatılmış bez veya mendiller ile yapılması önerilmektedir. Yüzeylerin dezenfeksiyonunu düzgün bir şekilde yapabilmek için öncelikle yüzeyin temizliği sağlanmalıdır. Sokaktaki kirliliğe nazaran günlük kullanım alanlarımız çok daha az kir barındırıp, kesin temizlenebilir olduğundan dolayı dezenfeksiyon işlemleri daha etkili uygulanabilir. Buralarda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yüzeyin temizliğidir. Yüzey önce sabun/deterjan özellikli bir madde ve suyla temizlenmelidir. Temizlik, kirlerin dağılmaması için her zaman temiz (daha az kirli) bölgeden fazla kirli bölgeye doğru olmalıdır. Alkol bazlı bir antiseptik veya dezenfektan kullanılıyorsa temizlik çok daha önemlidir çünkü alkollerin maddeleri yüzeye yapıştırma (fikse etme) özellikleri vardır. Kirli bölgede kullanıldığında kirleri ve içinde olabilecek mikroorganizmaları da yüzeye yapıştırma olasılığı çok yüksektir.

Diğer bir önemli nokta ise dezenfektan seçimidir. Her dezenfektan her yüzeye uymamakla beraber tamamen istenilen etkiden zıt bir etki yaratma olasılığı vardır. Örneğin yer yüzeylerinde sodyum hipoklorit (çamaşır suyu), önerilen konsantrasyonlarda (0.1%, 49 ölçü suya 1 ölçü normal çamaşır suyu) kullanılabilir. %70-90 oranındaki alkol çözeltileri de yüzeylerde kullanılabilir. Burada bir diğer yapılan yanlış ise konsantrasyonun arttıkça etkisinin artacağı yönündeki düşüncesidir. Her kimyasalın konsantrasyonu ile paralel olarak etkisi artmaz. Özellikle alkollerin, optimum konsantrasyonlarından (örneğin etil alkol için opt. %70) yükseldikçe etkileri azalır. Dezenfektanın temas süresi bir diğer önemli etkendir. Dezenfektanların kendilerine özgü temas süreleri bulunur ve genelde bulundukları kapların dış etiketlerinde yazılı halde bulunur.

Dezenfektan olarak kullanılan kimyasallar asla bilinçsizce karıştırılmamalı, kullanılan ortamlar havalandırılmalıdır. Tek kullanımlık olan/olabilecek eşyalar atılmalı, atılmayacak olanlar iyice temizlenmeli eller de işlemlerden sonra yıkanmalıdır. Gıda maddelerine kesinlikle dezenfektanlar bulaştırılmamalıdır. Market ürünleri veya açık gıda ürünleri ile bulaş çok olası olmadığından dolayı normal temizlik rutini bu ürünler için yeterli olacaktır.

Peki her dezenfektan Covid-19 hastalığı virüsüne karşı etkili mi?

Koronavirüsler zarflı yapılı olduklarından dolayı eliminasyonları kolaydır. Optimum konsantrasyon ve temas süresi ile kullanılacak dezenfektanların çoğu etki gösterecektir.