01 Haziran 2021 Salı
Pes Planus Deformitesi ve Ortez Yaklaşımı
İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Şabo Kesler, pes planus deformitesi ve tedavi yaklaşımları hakkında bilgi verdi.
Pes planus ve/veya düz taban, basitçe medial longitudinal arkın (ayak tabanı iç bölgesi) yüksekliğinin azalması ya da kaybolmasıyla karşımıza çıkmaktadır. Pes planus deformiteli bireylerde ayak tabanına yük aktarılmasıyla alakalı problemler görülebilmektedir. Yanlış yük aktarılmasıyla; ayak tabanı, ayak bileği, diz ve kalça eklemlerinde ağrılar meydana gelmekle birlikte hastanın uzun süreli yürüyüşüne engel olmaktadır.
Pes planus, medial longitudinal arkın düzleşmesi, orta ayağın arka ayağa göre abduksiyonu ve arka ayağın valgusunu içeren kronik bir durumdur. Pes planusla ilgili en önemli problem, yürüme ve ayakta durma sırasında ayağın aşırı pronasyonudur. Pes planus; halluks valgus deformitesi, tibialis posterior disfonksiyonu, patellofemoral ağrı sendromu ve plantar fasit gibi problemler ile arka ayakta artan ve uzayan pronasyonla birlikte görülebilmektedir. Ayak aşırı pronasyonu ile birlikte ayak medialinde artan yük, distal ve proksimal subtalar eklemin patolojik değişiklikleri belirtileri arasında yer almaktadır. Aile bireyleri arasında genetik olarak aktarılan bir sağlık sorunudur diyebiliriz. Pes planus deformitesi her yaştan bireylerde görülebilmektedir. Üç yaşına kadar olan bebeklerin medial longitudinal ark düşüklüğü hemen hepsinde fizyolojiktir. Bu yaştaki çocukların ayak tabanlarındaki yağ dokusundan kaynaklı olarak düz taban olduğu görüşünü, radyografik bulgularla arkın durumunu netleştirebiliriz. Ark gelişiminde kritik evre, 6 yaş olarak kabul edilir. 6 yaşından sonraki dönemde medial longitudinal arkın şekillendiği ve altındaki yağ dokusunun kaybolduğu bilinir. Bu yaştan sonraki bireylerin patolojik planus görüntüsü kabul edilmektedir. Özellikle kentlerde yaşayıp, ayakları sürekli beton zemine basan ve ortopedik tabanlıklı ayakkabılar kullanmayan bireylerde daha sık karşımıza çıkmaktadır. Çünkü, insan ayağı beton zemin yerine, toprak ve kum zeminde yürümesi için tasarlanmıştır.
Pes planus deformitesi için farklı tedavi yaklaşımlarının olduğunu söyleyen Öğr. Gör. Şabo Kesler, en sık ve ilk olarak önerilen yaklaşımın kişiye özel üretilen tabanlıklar olduğunu belirtti. Pes planus deformitesinde tabanlık kullanımı deformitenin esnek ya da rijit olmasına, çocuklarda semptomatik ve asemptomatik olmasına göre farklılıklar gösterdiğini sözlerine ekledi. İlk olarak önerilen destek, medial longitudinal arka 6 – 8 mm yüksekliğinde takviyedir. Ayak tabanının medial (iç bölgesi) yerinde, kalkaneustan (topuk) başlayıp 1. metatarsal kemik başının proksimali arasındaki takviyenin medio-lateral olarak en geniş bölgesi 5. Metatarsal kemiğin basisinin iç bölgesine kadar uzanır. Temel amacımız; medial longitudinal arka destek sağlayarak ayağın aşırı pronasyonunu engelleyip nötral pozisyona getirilmesidir. Çocuklarda uygulanacak tedavinin ana hedefleri ise ağrı ve engeli azaltmak, gelecekte meydana gelebilecek sorunları önlemektir. Pes planus deformitesinde kişiye özel olarak üretilen tabanlıkların kullanımının, hazır tabanlıklara göre etkinliğinin daha iyi olduğunu ifade eden Öğr. Gör. Şabo Kesler erken teşhisin deformitenin ilerlemesinin engellenmesinde en önemli adım olduğunu da belirtti.
Genetik faktörlerin etkisi dışında yanlış ayakkabı kullanımı sonucu karşımıza çıkan pes planus deformitesi toplumda yaygın olarak görülen bir deformitedir. Yukarıda aktarılanlardan yola çıkılarak toplumun bu konuda bilinçlendirilmesi, erken teşhis için taramaların yapılması ve erken dönemde tabanlık kullanımı ile deformitenin görülme sıklığının azaltılması ve ilerlemenin engellenmesinin mümkün olduğunu söyleyebiliriz.
