Günümüzde bulaşıcı hastalıklar, kronik hastalıklar ve konjenital hastalıkların görülme sıklığının giderek artması bireylerde sağlık bilgisi edinme konusunda ki gereksinimlerini artırmaktadır. Birçok hastalığın gelişimsel sürecinde öncelikli olarak bireysel korunma ihtiyaçları da bu oranda artmaktadır. Korunma da öncelikli olan olumlu ve doğru sağlık davranışları geliştirmektir. Ancak teknolojinin çok hızlı geliştiği bu çağda internet ortamında bilgi edinilmek istenilen hastalık durumu ile ilgili bir dizi yazılar ve paylaşımlar bulunmaktadır. Doğru ve güvenilir bilgi nasıl edinilir ve nereden edinilmelidir konusuna dikkat çekilmelidir. Ve tam da bu nokta da karşımıza
sağlık okuryazarlığı kavramı çıkmaktadır.
Sağlık okuryazarlığı; bireylerin hastalıkları ile ilgili uygun bilgi kaynağına ulaşmak, bilgiyi okuma ve anlamak, edindiği bilgiler doğrultusunda sağlık durumunun geliştirilmesi ve olumlu sağlık davranışı geliştirmesi konusunda eylemde bulunmak, yaşam kalitelerini artıracak doğru kararlar almak ve uygulamak ile ilgili istek ve kapasiteleri olarak adlandırılmaktadır.
İlk olarak 1974’ li yıllarda ortaya çıkan kavram; 1998 yılında DSÖ adına geliştirilen Sağlığın Geliştirilmesi Sözlüğünde tanımlanmıştır. Türkiye de ise T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğünde; ‘
"Bireylerin, iyi sağlığı teşvik edecek ve sürdürecek şekilde bilgiye erişme, bilgiyi anlama ve kullanma becerisi ve motivasyonunu belirleyen bilişsel ve sosyal becerileri temsil eder" tanımlanmıştır.
Peki sağlık okuryazarlığı hangi alt başlıkları içermektedir ve bu konuda nasıl farkındalık oluşturulabilir?
Öncelikli olarak sağlık okuryazarlığı;
-
Sağlık bakımı,
-
Hastalıkların önlenmesi,
-
Sağlığın geliştirilmesi alt başlıklarını içermektedir.
Bu 3 ana başlık; sağlık ile ilgili bilgilere erişme, sağlık ile ilgili bilgileri anlama, sağlık ile ilgili bilgileri değerlendirme, sağlık ile ilgili bilgileri uygulama ve kullanma alt başlıkları ile değerlendirilmelidir. Bu konuda yapılan birçok çalışma da Dünya genelinde yetersiz ve eksik olduğu tespit edilmektedir.
İstenilen düzeyde Sağlık Okuryazarlığı edinebilmek için;
-
Sağlık okuryazarlığı eğitiminin erken çocukluk evresinde başlanılması gerektiği,
-
Okul eğitimi süresince uygun sağlık davranışlarının gelişiminin desteklenmesi,
-
Programlar ve eğitici oyunlar ile davranış oluşturulması,
-
Yetişkinler için gerekli eğitimlerin birincil basamak sağlık kuruluşlarında yapılması,
-
Yetişkin eğitimlerinin okuryazar olma durumu göz önüne alınarak planlanması gerektiği,
-
Eğitimler sonrası sağlık davranışı gelişip-gelişmeme durumu uygun ölçekler kullanılarak değerlendirilmesi ve olumsuz durumlarda eğitim tekrar edilmelidir.
