Hastane öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde, acil tıbbı müdahale yetkisine sahip olan, olay yerinden hastaneye ulaşıncaya kadar hastanın hayati bulgularını stabil hale getiren veya getirmeye çalışan ve bu durumu devam ettiren, yetkisi kapsamındaki ilaç ve tıbbı aletleri kullanan sağlık profesyonellerine “paramedik” denilmektedir.
Aniden gelişen olay ve hastalıklar neticesinde durumu hayati aciliyet arz eden hasta veya kazazedelerin hayati fonksiyonlarını kontrol altına almak ölümle yaşam arasındaki bu kritik anı hızlı ve doğru değerlendirmek zorunda olmaları paramedik mesleğinin önemini ortaya koymaktadır. Bu önemli meslek dalının tarihi gelişimi aslında günümüzden 5000 yıl önceye dayandığı, 5000 yıl öncesinde Mısır’da acil tıp müdahalelerinin geliştiği, eski Yunan ve Roma İmparatorluklarında yaralılara acil müdahale yapıldığına dair kalıntılar olduğu bilinmektedir. Tarihte ilk ambulansın 1487 yılında savaş kuşatması esnasında İspanyollar tarafından kullanılmıştır. 1960 yılların sonuna doğru Almanya ve Fransa’ da Paramedik ve Hekimlerin işbirliği yaparak çalıştıkları ve yaralılara bakım verdikleri bilinmektedir.
Bilinen ilk paramedik kursu 1977 yılında ABD’de verilmiş olup, tv dizisiyle desteklenerek paramedik mesleğine olan farkındalık yaratılmıştır. Ülkemizde acil sağlık hizmetlerinin düzenlenmesi ve bu alanda çalışacak personel ihtiyacının varlığı 1985 yılında Ankara Numune Hastanesinde kurulan Hızır Acil Servisi ile gündeme gelmiştir. 1990 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Namık Çevik ve Yüksekokul Müdür Prof. Dr. Necla Çevik’ in Kanada Cambrian College projesi ile başlatılmıştır.
1994 yılında Türkiye zabıta memurlarının kıyafetlerine benzeyen kıyafetleriyle ilk Paramedikleri tanımaya başladı. Ve 1995 yılında ilk yetişmiş Paramedikler bu alanda eğitimci olarak çalışmaya başladılar.
Bu tarihlerden sonraki süreçte mesleğin tanınması, ihtiyacın artması ve Acil Sağlık Hizmetlerinin gelişimi ile birlikte yetişmiş Paramedik sayısı ve Paramedik olmak isteyen öğrenci sayısı da anlamalı bir biçimde ivme kazandı. Sonuç olarak mesleğin gelişme sürecinde Üniversitelerde İlk ve Acil Yardım Programı adı altında Paramedik eğitimi veren programlar açılmaya ve her geçen gün bir yenisinin eklendiği görülmektedir. Paramedik sayısındaki artış ve verilen hizmet kalitesindeki artış Paramedik mesleğinin yetki ve sorumluluk alanını genişletmektedir. Bu gelişimsel süreç içerisinde Paramedik mesleğini destekleyen ve ilerlemesine katkıda bulunan dernekler açılmış olup, aktif bir şekilde süreçte rol alarak ilerleme sağlanmaktadırlar.
Acil Sağlık Hizmetleri bünyesinde daha kaliteli ve daha güvenilir bir hizmet verebilmek adına Paramedik Programlarının 4 yıllık Lisans Programı olarak da eğitime devam edebilmesi önümüzdeki süreçte en çok arzu edilen durumdur. Sürekli olarak bilgi güncellemesi gerektiren sağlık hizmetleri içerisinde en aktif rol oynayan; hem teorik hem de uygulamalı bilgi ile donatılmış Paramediklerin mezuniyet sonrasında uzmanlaşmaları en büyük isteğimizdir. Bu anlamda 2019 yılında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversite’sinde açılmış olan Lisansüstü İlk ve Acil Yardım Programı umut vericidir.
