Robotik Cerrahi

Öğr. Gör. Sibel Haklı, Robotik cerrahi sistemlerin ilk kullanılmaya başlanmasından günümüze kadar gösterdikleri gelişmelerinin oldukça etkileyici olduğunu, günümüzde küçük insizyonlar, hatta insizyon olmadan bazı cerrahi işlemler yapılabildiğini söyledi.

Sağlık teknolojisi; hastalıkların tanı, tedavi ve önlenmesi, sağlığın geliştirilmesi için yapılan müdahalelerdir. Hızla gelişen teknoloji sağlık hizmetlerinde, ameliyathanelerde yeniliklerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Cerrahi uygulamalarda yeni yaklaşım ve tekniklerin gelişmesiyle son on yılda katlanarak artan kullanım oranına sahip bir yöntem de Robotik cerrahi olmuştur.  Robotik cerrahi; cerrahın bir robot yardımıyla hastada gerçekleştirdiği cerrahi operasyonlardır.

Robotik cerrahi teknolojisi ilk kez 1985 yılında kullanılmıştır. Günümüzde ise teknolojinin gelişmesiyle robotların boyutları küçültülmüş, işlevleri artırılmış ve üç boyutlu görüntü verebilme özelliklerine sahip robotlar ameliyatlarda kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye’de 2004 yılında bir vakıf hastanesinde, 2008 yılında ise Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde ilk robotik cerrahi uygulaması başlamış olup, 2010 yılında toplam 12 robot cerrahi operasyonlarda kullanılmıştır.

Bu robotik sistemin dünyadaki en gelişmiş çeşidi da Vinci Robotik Cerrahi Sistemi, üç boyutlu görüntü elde ediliyor, dar cerrahi alanlarda hareket kabiliyetini ileri derecede sağlıyor ve sistemde kullanılan enstrümanlar cerrahın el  hareketlerini tamamıyla taklit edebiliyor. 540 derece dönebilmesiyle de özellikle laparoskopik cerrahi ile gerçekleştirilmesi zor bazen imkânsız cerrahileri bu yöntemle yapılabilir hale getirmektedir. 16 kat büyütülerek elde edilen gerçek görüntü ile özellikle kanser hastalarında tümörün temizlenebilmesine olanak sağlamaktadır. Bu gelişmelerin ışığında robotik cerrahi birçok merkezde genel cerrahide, göğüs cerrahisinde, ortopedik cerrahide, pediatrik ve ürolojik ameliyatlarda kullanılmaktadır.

İnsizyon bölgesinin daha az olması, ekipteki personel sayısını azaltması, postoperatif dönemde daha az komplikasyona yol açması, daha az yara izi, daha erken mobilizasyon, taburculuk süresinin kısa olması gibi avantajlarıyla robotik cerrahinin son yıllarda kullanımı artmıştır. Ayrıca robotik sistemde yorulmak bilmeyen kolları ile cerraha yaptığı işlemlerde devamlılık sağlaması, cerrahın ellerindeki çok az titreme bile robotik teknoloji tarafından ortadan kaldırılması avantajı sunmaktadır. Maliyetinin yüksekliği ve dokunma hissinin olmaması robotik cerrahinin dezavantajları olmuştur. Yakın gelecekte tamamen his özelliği taşıyan robotlar da gelişebilir.

Robotik cerrahide ekipteki personel sayısında azalmaya yol açmasına rağmen ameliyathane ekibinin önemli üyeleri ameliyathane teknikerlerine olan ihtiyaç yine devam etmektedir. Hasta ameliyathaneye gelmeden önce ameliyathane teknikeri sistemi hazırlamakta ve gereken kontrolleri yapmaktadır. Teknikerler hastanın ameliyathaneye alınmasıyla güvenli cerrahi kontrol listesinin uygulanması, hasta güvenliğinin sağlanması, uygulanacak cerrahi girişime göre hastaya pozisyon verilmesinde görev almaktadır. Ameliyat sırasında hastanın mahremiyetinin korunması, robotun steril ve steril olmayan alanlarını bilerek asepsi ilkelerini sürdürmesi, ekrandan alınan verileri doğru ve hızla okuma durumu cerraha bildirme, olası güç kesintisi durumunda acil önlemleri alma gibi sorumlulukları yerine getirmektedir. Cerrahi girişim tamamlandığında ise hastayı güvenli bir şekilde ayılma ünitesine teslim etmektedir. Sonuç olarak; sağlık teknolojisinde hızlı değişimler yaşanmaktadır. Bu teknolojinin önümüzdeki yıllarda daha da gelişeceği ve daha ucuz maliyetlerle kullanılabileceği göz önünde tutulmalıdır. Ülkemiz sağlık politikalarına göre her bir robotik cerrahi sistemin hastanelerde sayıca arttırılması planlanmaktadır. Kullanımının yaygınlaşması ile gelecekte robotların kabiliyetlerinin arttırılması, maliyetlerinin azaltılması beklenmektedir. Ameliyathane teknikerleri de gelişen teknolojiyle birlikte şartlara uyum gösterecek ve robotik cerrahi girişimlerinde gereken desteği sağlayacaktır.