14 Nisan 2021 Çarşamba
Covid-19 Sürecinde Cerrahi Maske Kullanımı ve Etkinliği
İstanbul Gelişim Üniversitesi (İGÜ) Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu (SHMYO) Öğr. Gör. Sibel Haklı, maske kullanımının, DSÖ’nün Covid-19 pandemi ilan ettiği 11 Mart 2020 tarihinden itibaren tartışılmaya başlandığını bildirdi.
Pandemi sürecinde bulaşın önlenmesi için ve koruyuculuğun sağlanması açısından maske kullanımının hayati bir önem taşımakta olduğu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından tüm dünyaya duyurulmuştur. DSÖ, “Maske Kullanımına İlişkin Öneriler Rehberin” de yer alan maske kullanımına ait bilgilere bakıldığında:
*Hangi tür ve çeşitte maske olursa olsun, uygun üretim koşulları, kullanımı ve uygun bertaraf etmenin bulaşın önlenmesi açısından gerekli olduğu,
*Maskeyi takmadan önce ve çıkardıktan sonra el yıkamanın su ve sabunla mutlaka yapılması,
*Maskeyi doğru takmanın (ağzı ve burnu tam örtmesi, burun kemeri üzerine oturtulması ve maske ile yüz arasında mümkün olan en az boşluğun kalması için sıkıştırılması ve ön kısmına temas etmeden çıkartılması) gerekliliği,
*Tek kullanımlık maskelerin yeniden kullanılmaması,
*Herhangi bir şekilde nemlenmiş maskenin yerine yeni ve kuru olanının takılması şeklinde uyarılarda bulunulmuştur.
SARS, MERS ve COVID 19 gibi salgınlara yol açan betakoronavirüslerle ilgili araştırmalardan elde edilen kanıtlar, yüz korumasının enfeksiyon riskini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. N95 gibi maskeler, koruyuculuğu en fazla olan ve enfeksiyon bulaşma riskini en fazla azaltan maskelerdir. Fakat kullanan kişiler, kullanım süreleri ve şekli ile kullanılan ortamlar için belirli hedef gruplara üretilmektedir. Polipropilen, pamuk ya da polyesterden üretilen bazı maskeler ise kullanılan materyalin türü ve dokuma sayısına göre cerrahi maskelerdeki koruma düzeylerine yakın koruyuculuk sağlanabildiği bildirilmiştir. Araştırmalarda esas alınan kanıtlara göre, maskelerin koruyuculuk düzeylerine sırasıyla bakıldığında: 1. Sırada N95 ve benzeri (FFP2, FFP 3 gibi) maskeler, 2. Cerrahi / tıbbi maskeler, 3. Tıbbi olmayan (polipropilen, pamuklu, polyester, selüloz, ipek, sargı bezli, naylon gibi) maskeler olduğu görünmektedir.
Cerrahi maskeler, TS EN 14683 standardına uygun olarak üretilmiş olmalı ve CE belgesi almış olması gerekiyor. TS EN 14683, tıbbi malzemelerle ilgili uluslararası standartlara dayalı olarak cerrahi maskelerin yapısı, kalınlığı, filtre özellikleri ve malzemeleriyle ilgili gereken koşulları düzenlemektedir. Bunlar arasında üç katmandan oluşması, hipoalerjik olması, sıvı bariyeri oluşturması, yırtılmaya dayanıklı olması ve yüzde 99 bakteri ile yüzde 95 partikül filtrasyonu sağlaması yer almaktadır.
Cerrahi maske kullanan kişi, nefes verdiğinde ortaya çıkan damlacıkların ve salgıların ortama karışmasını ve ortamda bulunan damlacıkların solunmasını önlemektedir. Cerrahi maske cerrahlar için tasarlanmıştır, çünkü bu maskelerin doktorun burnundan ve ağzından çıkan patojenlerin cerrahi alana girmesini önlemek için önemli bir görevi bulunmaktadır. Bulaştırıcı bir hasta tarafından bu maskeler takılırsa, hastanın çevresini kirletmesini önlemektedir. Bu maskeler 3-8 saatten fazla takılmamalıdır.
Öğr. Gör. Sibel Haklı, ancak unutulmamalıdır ki, ne cerrahi maskeler, ne de N95 tarzı maskeler, boyutu yaklaşık 0.1 mikron olan Covid-19 virüsüne karşı tam koruma sağlamamaktadır şeklinde ikazda bulunurken, mutlaka sosyal mesafe kuralı, el hijyeni ve kapalı kalabalık ortamlarda bulunmamaya özen gösterilmesi gerektiğini de vurgulamıştır.
