Kanser Kök Hücrelerinin Tespit Edilmesi Kanser Tedavisi Açısından Neden Önemlidir?

Kanser biyolojisindeki temel soru ise hangi hücrelerin tümör oluşturacak şekilde dönüşebileceği kavramıdır. Son zamanlarda yapılan çalışmalara bakıldığında "kök hücrelerin" hem kanser sürecinin oluşmasında hem de bu hastalığın tedavisinde önemli bir rolü olabileceğini göstermektedir. Kök hücrelerimiz aslında vücudumuzda bulunan diğer hücrelerin de hammaddesidir diyebiliriz. Bir insanın oluşumunda, embriyonik kök hücreler çok hızlı bölünebilme ve farklılaşabilme yeteneğine sahiptirler. Tabi ki embriyonik hücreler bir yandan hızlı bir şeklide çoğalırken diğer yandan da organları oluşturmaya başlarlar. Böylelikle embriyo, fetüsün ardından da bebeği meydana getirir. Doğum meydana geldikten birkaç gün sonra embriyonik kök hücreler yok olmaya başlar. Artık yetişkin kök hücreler vardır ve bunların görevleri ise dokularda oluşan hasarlı hücrelerin yerine yeni ve kendileriyle aynı özelliğe sahip olan hücreleri meydana getirmek fakat bir farkla bu yeni oluşan hücrelerin embriyonik hücreler gibi farklılaşma özellikleri yoktur.

Peki kanserleşme nedir dediğimizde ise kontrol dışı bölünen hücrelerin embriyonik hücre özelliğine geri dönebilmesidir diyebiliriz. Kanserleşmede kök hücrenin rolü ve önemi çok uzun zamandır tartışmalara sebep olan bir konudur. Kanserleşme sürecinde en önemli etkenlerden biri olan mutasyonlar özellikle DNA hasarlarının sebep olduğu mutasyonlar kontrol dışı bölünen bazı hücrelerin embriyonik hücre özelliği kazanmasına sebep olmaktadır.Bu hücreler bölünme ve yenilenme özellikleri dahil olmak üzere normal kök hücrelerle aynı özelliğe  sahip olmaktadırlar.

Kanser kök hücrelerinin çok çeşitli tümörlerde var olduğuna dair artan kanıtlarla birlikte, kendi kendini yenilemeyi ve farklılaşmayı düzenleyen moleküler mekanizmaları anlamak giderek daha önemli hale geliyor çünkü bu yollarda yer alan genlerin bozulması muhtemelen tümör büyümesine katılıyor. Kanser kök hücreleri ilk olarak bir kan kanseri çeşiti olan akut myeloid lösemide gösterilmiştir. Daha sonra yapılan çalışmalarda beyin, meme, yumurtalık, kolon, pankreas, prostat ve deri kanserlerinde kanser kök hücreleri tespit edilmiştir. Kanser kök hücrelerinin, kanserde ilaç dirençliliğiyle birlikte kanserin yeniden oluşmasında yani nüks etmesinden de sorumlu olabileceği düşünülmektedir. Burada karşımıza şu soru çıkmakta kanser kök hücrelerinin tespit edilmesi kanser tedavisi açısından ne anlama gelmektedir?

Kanser kök hücreleri alışılagelmiş kanser tedavilerine karşı dirençli bir yapıdadır. Kanser tedavilerinde başarılı olunsa bile yıllar sonra kanserin yeniden meydana gelmesinin altında yatan ana sebebin kanser kök hücreleri olduğu düşünülmektedir. Özellikle kanserli kök hücrelere yönelik tedaviler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Ancak kanserli kök hücreyi hedefleyen her türlü tedavi, sağlıklı dokularda da yıkımlara yol açtığı klinik araştırmalarda gözlemlenmiştir. Bu nedenden dolayı kanserli kök hücre ile yetişkin kök hücreler arasındaki farklılıkların sebeplerini tam olarak ortaya konulmadan yapılan tedavilerden başarılı bir sonuç alınmasında oldukça zor gözükmektedir. Kanser kök hücrelerinin biyolojisinin anlaşılması, gelecekteki tedaviler için önemli olan moleküler hedeflerin belirlenmesine katkıda bulunacaktır.