Bundan yıllar evvel; bizler çocukken üst sokağımızda oturan yaşıtlarımızı tanır, doğayı keşfeder, sokak oyunları oynar, kiremitleri ezer, yaprakları yemek yapardık. Düş gücümüzün, yaratıcılığımızın, dil gelişimimizin, sosyalleşme ve paylaşma duygumuzun temellerini atardık. Fakat ne yazık ki, değişen dünya, yaşam şartları ve ailelerin kaygıları çocukları sokaktan koparmaya başladı. Ve artık sokağın yerini alan drama etkinlikleri, bir çocuk için daha önemli ve etkili bir rol aldı. Çünkü drama, sanıldığının aksine kostüm giyip rol yapmak demek değildir. Drama bir gösteri yöntemi değil, uygulama yöntemidir. Anlık gelişir ve sürece yayılmaz. Gösteri yöntemi olana dram ya da tiyatro sanatı diyoruz. Dramada metin yoktur, doğaçlama vardır. Dramada seyirci yoktur, grup vardır. Ve drama da süreç yoktur, sonuç vardır; tiyatro ise bunun tam tersidir. Bu sebeple drama her alanda, her kılıkta, her aksesuvar ya da hiç aksesuvarla, dekorsuz, sahnesiz, evde yapılabilir.
Drama, amacına göre temel olarak iki şekilde uygulanır: Eğitici ve yaratıcı drama. Eğitici drama, bir kavramı ya da davranışı öğretmeyi amaçladığından, eğitimin diğer dallarında kullanılır. Fen bilgisi dersinde yağmurun oluşumunu, matematik dersinde geometrik şekilleri, sosyal bilgiler dersinde büyüklere saygıyı biz eğitici drama tekniğiyle öğretebiliriz. Drama yöntemiyle öğretilen şeylerin akılda kalıcı olduğu da çok önemli bir bilgidir. Yaratıcı drama ise; adı üstünde başlı başına bir derstir.
Tamamen yaratıcı düşünmeyi, hayal gücünü geliştirmeyi amaçlayarak yapılır. Verilen koşullar ve planlar dahilinde, tamamen doğaçlama tekniğiyle yapılan eyleme dayalı bir tekniktir.
Her iki drama türünde de ısınma, esas oyun ve değerlendirme aşamaları olmazsa yaplan etkinlik eksik ve amacına ulaşmamış olur. Her türlü ses nefes çalışmaları (pasta mumuna üfler gibi yapma, köpek nefesini taklit etme, tekerleme yarışmaları vb.), fiziksel egzersizler ve basit oyunlar (deve-cüce, ağaçtan meyve toparmış gibi yapma, köşe kapmaca vb.) ısınma oyunlarına dahil edilebilir. Esas oyunda belirlenen amaç neyse ona uygun bir planma yapılıp, roller, mekan, durum vs. belirlenerek yapılan doğaçlama eylem ve sözlerin tamamıdır. Oyun sonunda hem kendimizi (amaca ulaşıp, ulaşamadığımız konusunda) hem çocukları değerlendirdiğimiz, soru cevap yaptığımız kısım ise değerlendirme aşaması olarak kabul edilir.
Aileler, pandemi döneminde çocuklarıyla birlikte evde geçirdiği vakti, bir takım etkinliklerle kaliteli bir şekilde geçirebilir. Drama için materyal geliştirebilir ve bu materyalle oyun kurabilir. Bir çok materyalden kukla yapılabilir.
Evdeki Materyallerle Yapılabilecek Kukla Uygulamaları
1. Tahta kaşık kukla (Pilav karıştırdığımız tahta kaşığımıza, düğmelerden iki göz, ipliklerden saç, tüllerden kıyafet yapabiliriz.)
2. Mandal kukla (Çamaşır astığımız mandalın iki tarafına boncuktan göz, keçeden kuyruk yapınca ağzını açıp kapatan bir balık olabilir.)
3. Faraş kukla (Kullanılmayan süpürge faraşlarından bir sürü farklı materyalle bir surat elde edilebilir. Bu renkli ve yayvan suratın mutlaka bir hikayesi vardır. )
4. Çorap kukla (Eski, küçük, hasarlı çoraplardan çok güzel kuklalar yapıldığını duymuşsunuzdur. İster ağız kısmına mukavva gizleyerek daha güzel bir görünüm elde edin, ister saç ekin, ister korsan gözü yapın. Çocukların hayal gücüne göre şekillensin.)
5. Çomak kukla (Herhangi bir çubuk, sopa, çomağa; balon, keçe, kağıt, mukavva, kumaş geçirerek bir çomak kukla elde edilebilir.)
Yapılan kuklalar istenilen yönergelerle canlandırılıp, oynatılabilir. Bir çocuk isterse birden fazla kuklayla oyun kurabilir. Önemli olan, biletinizi alıp sessizce seyirci koltuklarınızdan çocuklarınızı izlemektir.
Materyalsiz Yapılabilecek Drama Uygulaması
(Müzik etkinliği ile bütünleştirilmiştir.)
DOĞADA KİMLER VAR?
Doğada yaşayan canlılar, onların davranışları, sesleri, ve ritimleri
Çocuklar evin veya sınıfın içinde serbest tempo ve hareketlerle yürürler. Daha sonra rüzgarda yere düşen ve savrulan bir yaprağın peşinden koşmaları istenir. (-mış gibi yapma tekniği ile) Gözleri bir ağaca takılır ve elma ağacında elma koparmak için zıplamaları istenerek bir takım fiziksel ısınma çalışmaları yaptırılmış olur. Doğada yürümek, koşmak ve hayvanlarla iletişim üzerine sohbet edilir. Daha sonra drama çalışması yaptırılarak bir takım canlıların yürüyüşü, yemek yiyişi, çıkardığı ses ve davranışları üzerine canlandırmalar yapılır. Bu drama çalışmasına ritim de eklenerek bütünleştirilmiş bir etkinlik yapılmış olur. Hedeflenen kazanımların gerçekleşmesi için bu çalışmada aşağıdaki yönergeler verilir.
-
Doğada yaşamak güzel mi?
-
Doğaya baktığın zaman neler görüyorsun?
-
Hayvanların doğadaki görevleri ve rolleri nelerdir?
-
İnsanların doğadaki rolleri ve görevleri nelerdir? Sizin gördüğünüz başka hangi rolleri ve görevleri yapan insanlar var?
-
Hayvanlar, bitkiler, ağaçlar, insanlar nasıl ses çıkarır haydi biz de bedenimizle ve bir vurmalı aletle deneyelim.
-
Hayvanlar, bitkiler, ağaçlar, insanlar nasıl dans ederler? Ritme uygun dans edelim biz de.
-
Peki şimdi ben bir ses yapacağım (aslan sesi yapar), bu sesi tahmin eder misiniz?
-
Şimdi bir ses daha yapacağım sizce ne olacak? (Yağmur sesini taklit eder.)
-
Gerçek hayatta nasıl çıkar bu sesler duyan var mı?
Herkes için zor ve fedakarlık gerektiren bu günler bittiğinde, çocuklarımızın okullarda sokaklarda güvenle koşturacağı günler diliyorum.
SHMYO- Çocuk Gelişimi
Öğretim Görevlisi
Emek Uçarman Özgen
